Hity CaliVity
Schistosomatoza (Schistosoma mansoni)
Schistosomatoza (Schistosoma mansoni)
Opis ogólny
Schistosomatoza, bilharcjoza (Å‚ac. schistosomatosis, bilharziosis, ang. schistosomiasis) – Nazwa grupy chorób pasożytniczych wywoÅ‚ywanych przez rozdzielnopÅ‚ciowe przywry z rodzaju Schistosoma (Schistosoma haematobium, S. mansoni, S. intercalatum, S. japonicum i S. mekongi), wystÄ™pujÄ…ce na kontynencie afrykaÅ„skim, na wschodnich wybrzeżach Ameryki PoÅ‚udniowej, w Azji PoÅ‚udniowo-Wschodniej i na Bliskim Wschodzie. Schistosomatoza jest obok malarii najpoważniejszym w skali Å›wiatowej parazytologicznym problemem zdrowotnym. Do Polski choroba ta jest zawlekana rzadko.
Etiologia
ChorobÄ™ wywoÅ‚uje pięć gatunków przywr z rodzaju Schistosoma:
Jaja przywry sÄ… wydalane z moczem lub kaÅ‚em zarażonych ludzi lub zwierzÄ…t. Dalszy ich rozwój możliwy jest w sÅ‚odkiej wodzie. Z jaja uwalnia siÄ™ miracidium, które pÅ‚ywa poszukujÄ…c Å›limaka swoistego dla danego gatunku. Larwy przywry czynnie zarażajÄ… Å›limaki (Å›limaki pÅ‚ucodyszne nasadooczne z rodzajów Bulinus, Blomphalaria i Oncomelania), które sÄ… nastÄ™pnie żywicielami dla pokolenia partenogenetycznego. W żywicielu poÅ›rednim miracidium przeksztaÅ‚ca siÄ™ w sporocystÄ™ macierzystÄ…. Sporocysta macierzysta wÄ™druje do wÄ…troby i trzustki gdzie przechodzi kolejnÄ… przemianÄ™ w sporocystÄ™ potomnÄ… i cerkariÄ™. Cerkarie aktywnie przechodzÄ… do wody, gdzie szukajÄ… żywiciela ostatecznego – czÅ‚owieka. Przywra przenika do organizmu czÅ‚owieka przez skórÄ™, do powierzchownych naczyÅ„ krwionoÅ›nych. PrzeksztaÅ‚ca siÄ™ w migrujÄ…ce stadium rozwojowe – schistosomulÄ™, która dostaje siÄ™ wraz z krwiÄ… do pÅ‚uc, lewej części serca, dużego krwiobiegu i w koÅ„cu do wÄ…troby. WÄ…troba jest miejscem osiÄ…gniÄ™cia dojrzaÅ‚oÅ›ci pÅ‚ciowej. Schistosomula żeÅ„ska Å‚Ä…czy siÄ™ z mÄ™skÄ… w parÄ™ i dalej dążą do ukÅ‚adu żylnego pÄ™cherza moczowego. Pasożyty rozmnażajÄ… siÄ™ w Å›wietle naczyÅ„ żylnych, a część jaj dostaje siÄ™ do Å›wiatÅ‚a pÄ™cherza moczowego lub jelita i z moczem lub kaÅ‚em wydostaje siÄ™ z organizmu czÅ‚owieka.
Kontakt człowieka z wodą jest niezbędny do zarażenia się przywrami. Liczne zwierzęta, takie jak psy, koty, gryzonie, świnie, konie i kozy stanowią rezerwuar S. japonicum; rezerwuarem S. mekongi są tylko psy.
Patogeneza
DorosÅ‚e osobniki Schistosoma haematobium żyjÄ… w naczyniach żylnych miednicy mniejszej, zwÅ‚aszcza pÄ™cherza moczowego, a pozostaÅ‚e gatunki w żyÅ‚ach krezkowych. Dlatego patogeneza różni siÄ™ w postaciach choroby wywoÅ‚ywanych przez S. haematobium i pozostaÅ‚e gatunki. S. haematobium wywoÅ‚uje zmiany krwotoczne i zapalne, a potem przerostowe i brodawczakowe Å›ciany pÄ™cherza moczowego i innych narzÄ…dów miednicy mniejszej; pozostaÅ‚e gatunki powodujÄ… zmiany krwotoczne i wrzodziejÄ…ce, a nastÄ™pnie polipowate lub bliznowate bÅ‚ony Å›luzowej jelita cienkiego i grubego. WiÄ™kszość objawów klinicznych ma zwiÄ…zek z umiejscowieniem jaj pasożytów w wÄ…trobie, rzadko w pÅ‚ucach.
Objawy i przebieg
Wiele infestacji przebiega bezobjawowo. Ostra schistosomatoza (gorÄ…czka Katayama) może wystÄ…pić wiele tygodni po zarażeniu, zwÅ‚aszcza w przypadku zarażeÅ„ S. mansoni i S. japonicum. Objawia siÄ™ niecharakterystycznie: gorÄ…czkÄ…, kaszlem, bólem brzucha, biegunkÄ…, hepatosplenomegaliÄ… i eozynofiliÄ…. Niekiedy wystÄ™puje zajÄ™cie oÅ›rodkowego ukÅ‚adu nerwowego; choroba ziarniniakowa mózgu (S. japonicum), choroba ziarniniakowa rdzenia krÄ™gowego (powodowana jest najczęściej przez S. mansoni i S. haematobium) może doprowadzić do poprzecznego zapalenia rdzenia z porażeniem wiotkim. PrzedÅ‚użajÄ…ca siÄ™ infekcja może wywoÅ‚ać reakcjÄ™ ziarniniakowÄ… i wÅ‚óknienie w zajÄ™tych narzÄ…dach, co prowadzi do polipowatoÅ›ci jelit z krwistÄ… biegunkÄ… (przede wszystkim S. mansoni), nadciÅ›nienia wrotnego z krwawymi wymiotami i splenomegaliÄ… (S. mansoni, S. japonicum), przewlekÅ‚e zapalenia pÄ™cherza i cewki moczowej (S. haematobium) z dyzuriÄ… i krwiomoczem (niekiedy prowadzÄ…cego do raka pÄ™cherza moczowego), nadciÅ›nienia pÅ‚ucnego (S. mansoni, S. japonicum, rzadziej S. haematobium), kÅ‚Ä™buszkowego zapalenia nerek, zmian w oÅ›rodkowym ukÅ‚adzie nerwowym. Rzadkim powikÅ‚aniem jest przypadkowe dostanie siÄ™ jaj Schistosoma do przysadki i w efekcie rozwiniÄ™cie karÅ‚owatoÅ›ci przysadkowej.
W Egipcie rak kolczystokomórkowy pÄ™cherza moczowego stanowi 18-28% wszystkich nowotworów zÅ‚oÅ›liwych, co daje czÄ™stość 10,8:100.000 w populacji. Schistosoma haematobium wywoÅ‚uje chorobÄ™ narzÄ…dów pÅ‚ciowych u okoÅ‚o 1/3 zarażonych kobiet, powodujÄ…c zmiany przerostowe, wrzodziejÄ…ce, przetoki lub brodawki przypominajÄ…ce nawet kÅ‚ykciny pÅ‚askie. Późnym powikÅ‚aniem może być niepÅ‚odność jajowodowa. Schistosomatoza pochwy może sprzyjać zakażeniom HIV.
U ChiÅ„czyków hospitalizowanych z powodu schistosomatozy choroba oÅ›rodkowego ukÅ‚adu nerwowego wystÄ™powaÅ‚a u 4,3% z nich. NajczÄ™stszym objawem zajÄ™cia oÅ›rodkowego ukÅ‚adu nerwowego w inwazjach S. mansoni i S. haematobium jest poprzeczne zapalenie rdzenia.
Najgroźniejszy przebieg ma infestacja S. japonicum często prowadząca do zgonu w ciągu kilku lat.
Cykl życiowy
Schistosomatoza, bilharcjoza (Å‚ac. schistosomatosis, bilharziosis, ang. schistosomiasis) – Nazwa grupy chorób pasożytniczych wywoÅ‚ywanych przez rozdzielnopÅ‚ciowe przywry z rodzaju Schistosoma (Schistosoma haematobium, S. mansoni, S. intercalatum, S. japonicum i S. mekongi), wystÄ™pujÄ…ce na kontynencie afrykaÅ„skim, na wschodnich wybrzeżach Ameryki PoÅ‚udniowej, w Azji PoÅ‚udniowo-Wschodniej i na Bliskim Wschodzie. Schistosomatoza jest obok malarii najpoważniejszym w skali Å›wiatowej parazytologicznym problemem zdrowotnym. Do Polski choroba ta jest zawlekana rzadko.
Etiologia
ChorobÄ™ wywoÅ‚uje pięć gatunków przywr z rodzaju Schistosoma:
- S. mansoni
- S. intercalatum
- S. haematobium
- S. japonicum
- S. mekong
Jaja przywry sÄ… wydalane z moczem lub kaÅ‚em zarażonych ludzi lub zwierzÄ…t. Dalszy ich rozwój możliwy jest w sÅ‚odkiej wodzie. Z jaja uwalnia siÄ™ miracidium, które pÅ‚ywa poszukujÄ…c Å›limaka swoistego dla danego gatunku. Larwy przywry czynnie zarażajÄ… Å›limaki (Å›limaki pÅ‚ucodyszne nasadooczne z rodzajów Bulinus, Blomphalaria i Oncomelania), które sÄ… nastÄ™pnie żywicielami dla pokolenia partenogenetycznego. W żywicielu poÅ›rednim miracidium przeksztaÅ‚ca siÄ™ w sporocystÄ™ macierzystÄ…. Sporocysta macierzysta wÄ™druje do wÄ…troby i trzustki gdzie przechodzi kolejnÄ… przemianÄ™ w sporocystÄ™ potomnÄ… i cerkariÄ™. Cerkarie aktywnie przechodzÄ… do wody, gdzie szukajÄ… żywiciela ostatecznego – czÅ‚owieka. Przywra przenika do organizmu czÅ‚owieka przez skórÄ™, do powierzchownych naczyÅ„ krwionoÅ›nych. PrzeksztaÅ‚ca siÄ™ w migrujÄ…ce stadium rozwojowe – schistosomulÄ™, która dostaje siÄ™ wraz z krwiÄ… do pÅ‚uc, lewej części serca, dużego krwiobiegu i w koÅ„cu do wÄ…troby. WÄ…troba jest miejscem osiÄ…gniÄ™cia dojrzaÅ‚oÅ›ci pÅ‚ciowej. Schistosomula żeÅ„ska Å‚Ä…czy siÄ™ z mÄ™skÄ… w parÄ™ i dalej dążą do ukÅ‚adu żylnego pÄ™cherza moczowego. Pasożyty rozmnażajÄ… siÄ™ w Å›wietle naczyÅ„ żylnych, a część jaj dostaje siÄ™ do Å›wiatÅ‚a pÄ™cherza moczowego lub jelita i z moczem lub kaÅ‚em wydostaje siÄ™ z organizmu czÅ‚owieka.
Kontakt człowieka z wodą jest niezbędny do zarażenia się przywrami. Liczne zwierzęta, takie jak psy, koty, gryzonie, świnie, konie i kozy stanowią rezerwuar S. japonicum; rezerwuarem S. mekongi są tylko psy.
Patogeneza
DorosÅ‚e osobniki Schistosoma haematobium żyjÄ… w naczyniach żylnych miednicy mniejszej, zwÅ‚aszcza pÄ™cherza moczowego, a pozostaÅ‚e gatunki w żyÅ‚ach krezkowych. Dlatego patogeneza różni siÄ™ w postaciach choroby wywoÅ‚ywanych przez S. haematobium i pozostaÅ‚e gatunki. S. haematobium wywoÅ‚uje zmiany krwotoczne i zapalne, a potem przerostowe i brodawczakowe Å›ciany pÄ™cherza moczowego i innych narzÄ…dów miednicy mniejszej; pozostaÅ‚e gatunki powodujÄ… zmiany krwotoczne i wrzodziejÄ…ce, a nastÄ™pnie polipowate lub bliznowate bÅ‚ony Å›luzowej jelita cienkiego i grubego. WiÄ™kszość objawów klinicznych ma zwiÄ…zek z umiejscowieniem jaj pasożytów w wÄ…trobie, rzadko w pÅ‚ucach.
Objawy i przebieg
Wiele infestacji przebiega bezobjawowo. Ostra schistosomatoza (gorÄ…czka Katayama) może wystÄ…pić wiele tygodni po zarażeniu, zwÅ‚aszcza w przypadku zarażeÅ„ S. mansoni i S. japonicum. Objawia siÄ™ niecharakterystycznie: gorÄ…czkÄ…, kaszlem, bólem brzucha, biegunkÄ…, hepatosplenomegaliÄ… i eozynofiliÄ…. Niekiedy wystÄ™puje zajÄ™cie oÅ›rodkowego ukÅ‚adu nerwowego; choroba ziarniniakowa mózgu (S. japonicum), choroba ziarniniakowa rdzenia krÄ™gowego (powodowana jest najczęściej przez S. mansoni i S. haematobium) może doprowadzić do poprzecznego zapalenia rdzenia z porażeniem wiotkim. PrzedÅ‚użajÄ…ca siÄ™ infekcja może wywoÅ‚ać reakcjÄ™ ziarniniakowÄ… i wÅ‚óknienie w zajÄ™tych narzÄ…dach, co prowadzi do polipowatoÅ›ci jelit z krwistÄ… biegunkÄ… (przede wszystkim S. mansoni), nadciÅ›nienia wrotnego z krwawymi wymiotami i splenomegaliÄ… (S. mansoni, S. japonicum), przewlekÅ‚e zapalenia pÄ™cherza i cewki moczowej (S. haematobium) z dyzuriÄ… i krwiomoczem (niekiedy prowadzÄ…cego do raka pÄ™cherza moczowego), nadciÅ›nienia pÅ‚ucnego (S. mansoni, S. japonicum, rzadziej S. haematobium), kÅ‚Ä™buszkowego zapalenia nerek, zmian w oÅ›rodkowym ukÅ‚adzie nerwowym. Rzadkim powikÅ‚aniem jest przypadkowe dostanie siÄ™ jaj Schistosoma do przysadki i w efekcie rozwiniÄ™cie karÅ‚owatoÅ›ci przysadkowej.
W Egipcie rak kolczystokomórkowy pÄ™cherza moczowego stanowi 18-28% wszystkich nowotworów zÅ‚oÅ›liwych, co daje czÄ™stość 10,8:100.000 w populacji. Schistosoma haematobium wywoÅ‚uje chorobÄ™ narzÄ…dów pÅ‚ciowych u okoÅ‚o 1/3 zarażonych kobiet, powodujÄ…c zmiany przerostowe, wrzodziejÄ…ce, przetoki lub brodawki przypominajÄ…ce nawet kÅ‚ykciny pÅ‚askie. Późnym powikÅ‚aniem może być niepÅ‚odność jajowodowa. Schistosomatoza pochwy może sprzyjać zakażeniom HIV.
U ChiÅ„czyków hospitalizowanych z powodu schistosomatozy choroba oÅ›rodkowego ukÅ‚adu nerwowego wystÄ™powaÅ‚a u 4,3% z nich. NajczÄ™stszym objawem zajÄ™cia oÅ›rodkowego ukÅ‚adu nerwowego w inwazjach S. mansoni i S. haematobium jest poprzeczne zapalenie rdzenia.
Najgroźniejszy przebieg ma infestacja S. japonicum często prowadząca do zgonu w ciągu kilku lat.
Cykl życiowy
ŹródÅ‚o: Wikipedia
Ulgę naszym organizmom może przynieść kuracja dla dzieci i kuracja dla dorosłych.